Co to jest termostat i jakie wyróżniamy rodzaje termostatów?

Utrzymanie komfortowej temperatury to jedna z podstawowych potrzeb człowieka. Chcemy, by zimą było ciepło, a latem – przyjemnie chłodno. Niestety ręczne sterowanie ogrzewaniem czy klimatyzacją bywa uciążliwe i mało efektywne – zwłaszcza jeśli zależy nam także na oszczędnościach. Termostat to urządzenie, które rozwiązuje problem zarówno komfortu termicznego, jak i nadmiernych wydatków na ogrzewanie.

Termostat – co to jest?

Termostat to specjalne urządzenie sterujące temperaturą systemu grzewczego – tradycyjnego grzejnika lub ogrzewania podłogowego. Jego podstawową funkcją jest utrzymanie żądanej temperatury w pomieszczeniu. Przekłada się ona bezpośrednio na koszty ogrzewania oraz komfort użytkowników przestrzeni. Można powiedzieć, że termostat działa jak kontroler temperatury – utrzymuje ją na wskazanym poziomie.

Jakie są rodzaje termostatów?

Regulatory temperatury możemy spotkać nie tylko w urządzeniach grzewczych. Występują powszechnie w sprzętach AGD, aparaturze medycznej (inkubatory) czy elementach instalacji wodno-kanalizacyjnej (np. baterie umywalkowe). W kontekście systemów ogrzewania spotyka się przede wszystkim termostaty pokojowe oraz termostaty do grzejnika.

Termostaty pokojowe

Termostaty pokojowe określane są również jako termostaty ścienne. Montuje się je najczęściej na wysokości około 1,5 metra i w oddaleniu od źródeł ciepła, okien, przeciągów itp. Takie urządzenia sterują pracą całego systemu grzewczego, np. pieca c.o., pompy ciepła czy maty grzewczej w podłodze. Termostat pokojowy to „mózg” domowego systemu grzewczego, ponieważ od jego prawidłowej pracy zależą nie tylko temperatura, ale i rachunki za energię.

Termostaty pokojowe możemy podzielić na analogowe (manualne) oraz cyfrowe. Pierwsze działają na zasadzie prostego pokrętła – użytkownik sam ustawia żądaną temperaturę, a urządzenie stara się ją utrzymać. W nowoczesnych systemach dominują termostaty cyfrowe oferujące więcej funkcji (np. harmonogramy tygodniowe, czujniki otwartego okna), trybów pracy i możliwości sterowania przez aplikację mobilną.

Termostaty do grzejnika

Głowice termostatyczne są powszechnie spotykane w większości domów i mieszkań. Montuje się je bezpośrednio na zaworze grzejnika; działają punktowo, regulując przepływ ciepłej wody do konkretnego grzejnika w danym pomieszczeniu. Za ich pomocą użytkownik może ustawić inną temperaturę w jednym pomieszczeniu, np. salonie, a inną w drugim, np. w łazience.

Prostsze modele mają skalę numeryczną (zwykle od 1 do 5), bardziej zaawansowane – wyświetlacz elektroniczny i większą swobodę w zakresie ustawiania temperatury. Zaawansowane modele pozwalają nawet zaprogramować temperaturę na konkretne godziny dnia, co jest szczególnie istotne w kontekście oszczędzania energii i finansów. Głowice termostatyczne nie kontrolują wprawdzie całego systemu, jednak oferują elastyczność i niski koszt wdrożenia. Sprawdzają się przez to np. w mieszkaniach, gdzie nie ma sposobności, aby zastosować centralny termostat.

Jak działa termostat?

Zasada działania termostatu bazuje na porównaniu temperatury aktualnie panującej w pomieszczeniu z wartością ustawioną przez użytkownika w systemie grzewczym. Jeśli rzeczywista wartość temperatury zewnętrznej (w pomieszczeniu) spadnie poniżej wskazanej, to urządzenie automatycznie uruchomi urządzenie grzewcze, np. grzejnik lub folię grzewczą w podłodze. I odwrotnie – gdy w pomieszczeniu zrobi się dostatecznie ciepło, termostat wyłączy system grzewczy, dzięki czemu nie będzie on generował nadmiaru ciepła i niepotrzebnych kosztów.

Nowoczesne urządzenia regulujące temperaturę mogą pracować w różnych trybach, np. dziennym, ekonomicznym, dostosowanym do rodzaju ogrzewania (grzejnik, podłogówka), manualnym czy automatycznym (AI). Szczególnie efektywne są urządzenia i systemy bazujące na elementach oferujących sterowanie temperaturą przy minimalnej ingerencji człowieka. Termostat dobiera się zawsze do rodzaju ogrzewania, sposobu eksploatacji oraz preferencji i potrzeb użytkowników.